شیخ محمد خیابانی و آزادی ملت ایران، آذربایجان جزء لاینفک ایران و ایران جزء لایتجزای آذربایجان
تاریخ انتشار: ۲۲ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۶۷۵۲۱۷
به گزارش خبرکزاری فارس از تبریز، قیام شیخ محمد خیابانی یکی از مهمترین قیامها در تاریخ معاصر ایران است که با تأکید بر حفظ و یکپارچگی ایران و برای اجرای قانون اساسی و مشروطیت انجام شد. شیخ محمد خیابانی همواره در نطقهای خود با اشاره به ایرانی واحد، بر آزادی، استقلال، حاکمیت مردم و ... تأکید میکرد. در نوشتار پیشرو سعی شده است برخی از اهداف قیام وی مورد بررسی قرار بگیرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
اجرای قانون مشروطه
خیابانی در مقالهای به نام «حقیقت را باید گفت» در تاریخ ۱۵ رجب ۱۳۳۵ اجرای قوانین و اصول مشروطه را هدف خود میداند و مینویسد: «نظر ما، مساعدت تام و تمام با اولیای امور است و تقاضای ما، جز اجرای قوانین و اصول مشروطیت نیست». وی شرط همراهی خود را اجرای این قوانین برمیشمرد و ادامه میدهد: «در غیر آن موقع که نقض در قانون یا مماطله در ادای وظیفه نبینم، دم فرو بسته وظیفهشناسی خود را ظاهر خواهم ساخت». از نظر خیابانی اگر در اجرای مشروطه سستی صورت بگیرد و «سوءاستعمال در اختیارات و اقتدارات مقامات عالیه مشاهده شود، کیست که زبان تنقید ملت را توانید برید؟»[۱]
خیابانی در ۱۷ فروردین ۱۲۹۹ برای احقاق حقوق مردم و اجرای مشروطه علم قیام برافراشت. چند روز بعد یعنی در ۱۹ فروردین، در بیانیهای که از طرف قیامگران صادرشد «تحصیل یک اطمینان تام و کامل از این حیث که مأمورین حکومت، رژیم آزادانه مملکت را محترم و قوانین اساسیه را که چگونگی آن را معین مینماید به طور صادقانه مرعی و مجری دارند»[۲] به عنوان یکی از خواستههای اصلی قیام مطرح گردید. قیام کنندگان درخواست خود را چنین مطرح کردند: «برقرار داشتن آسایش عمومی؛ از قوه به عمل آوردن رژیم مشروطیت».
شیخ محمد خیابانی اجرای مشروطیت را خواست همه آزادیخواهان میداند و در نطق خود در ۱۷ اردیبهشت اظهار میدارد: «ما آزادیخواهان، همه یک امل، یک آرزو، یک مرام، یک عقیده داریم، ما همه میگوییم مشروطیت حقیقی باید در مملکت حکمرانی کند».[۳] وی در نطق ۱۹ اردیبهشت ۱۲۹۹ با تأکید بر استقرار مشروطیت در سرتاسر کشور اعلام میدارد: «فعلاً ما یک مشروطه داریم. از قوه به فعل در آوردن این مشروطه اولین قدمی است که باید برداریم و اول چیزی که می خواهیم عبارت از استقرار رژیم مشروطیت در سراسر ایران است»[۴]. حرف او این است که باید «مشروطیت حقیقی در مملکت حکمرانی کند» و در نطق یکشنبه ۹ خرداد ۱۲۹۹ با تأکید بر اهداف قیام میگوید: «این قیام برای تأمین آزادی و استقلال ایران و اجرای کامل قانون اساسی است».[۵]
آزادی خواهی
شیخ محمد خیابانی یکی از هدفهای قیام خود را آزادی ملت ایران عنوان میکرد و اعتقاد داشت هدف نه آزادی در تبریز بلکه آزادی ملت ایران است. وی در نطق ۱۶ اردیبهشت ۱۲۹۹ با اشاره به این مهم میگوید: «این قیام منحصر به تبریز نبوده و بلکه آزادی تمام ایران را میخواهد».[۶] در نطق سهشنبه ۲۱ اردیبهشت بار دیگر بر آزادی کل ایران تأکید میکند و میگوید: «ما از شهر تبریز شروع کردهایم؛ به تدریج تمامت ایران را نائل آزادی خواهیم ساخت».[۷] وی اعلام میدارد: «باید رژیم مملکت، تجدید شود اول در تبریز سپس در کلیه ایران».
آزادی مردم ایران هدفی بوده که شیخ محمد خیابانی اعلام کرد تا پای جان خود برای تحقق آن مبارزه خواهد کرد. وی در یکی از نطقهای خود به صراحت اعلام میکند: این دفعه آزادیخواهان آذربایجان، یا آزادی و استقلال ایران را تأمین خواهد کرد یا کشته خواهند شد. او تاکید میکرد: «این قیام میخواهد این اراده را در ملت ایران پرورش بدهد تا ایران را آزاد و خلاص کند».[۸] او فریاد میزد: «بیایید ای آزادی خواهان که عهد و میثاق بستهاید که بمیرید یا ایران را آزاد کنید... قول و شرف خودتان را تکرار نمایید: که ایران را به یک آزادی واقعی و حقیقی نائل خواهید ساخت».[۹]
استقلال ایران
استقلال ایران دیگر خواسته شیخ بود. او میگفت: «آزادی، استقلال و سعادت ایرانیان، مقصود مشترک کلیه آزادیخواهان است و این وحدت مقصود، سرمایه اتحاد و اتفاق آنان است».[۱۰] خیابانی استقلال خواهی را لازمه شرافت یک ملت میداند و تاکید میکند: «اولین لازمه شرافت یک ملت، استقلال است، ملتی که استقلال ندارد عزت ندارد».[۱۱] او میگفت: «ایران باید مال ایران باشد، خزانه ایران، مالیه ایران، سیاست ایران، وزارت خارجه ایران، قشون ایران، باید مال ایران و به دست ایرانی باشد.» از اینرو تسلط بیگانه بر کشور را رد میکرد و مردود میدانست.
تحقق حاکمیت مردم
تحقق حاکمیت مردم از دیگر مواردی بود شیخ محمد خیابانی همواره در تبیین اهداف قیام به آن اشاره میکرد. وی میگفت: «این قیام ترتیبی برای همه امور ایجاد خواهد کرد و همه آزادانه خواهند توانست فکر و عقیده خود را اظهار دارند تا مملکت چنانچه لازم است موافق آمال و افکار عامه اداره شود».[۱۲] شیخ اعتقاد داشت: «این قیام میخواهد ایران را نجات دهد. باید ایران و دموکراسی ایران زنده و جاوید بماند».[۱۳]به عقیده خیابانی: «از آنجایی که که تا کنون در ایران اهمیت به ملت ندادهاند. ملت میخواهد یک حکومتی تأسیس نماید که اختیارات آن بالاستقلال و مطلقا در دست خود ملت باشد.»
وی به صراحت میگوید: «قیام ما برای این است که ایالت، ریاست عدلیه، مالیه، نظمیه، همه بدون استثناء نماینده اراده ملت و خادم منافع او باشند.» او اعلام میکرد: «ما تصمیم گرفتهایم کشمکش و زدوخورد را تا آن موقع متحمل شویم که حاکمیت ملت را اثبات کنیم. و به مردم این مملکت مدلل سازیم که حاکمیت ملت، یک افسانه نیست، و تا روزی که این نتیجه به دست نیامد این قیام دوام خواهد داشت».[۱۴]
خیابانی در یکی از سخنرانیهای خود گفته بود: این قیام «فقط یک مقصود داشت و آن یگانه مقصود عبارت از تأسیس حاکمیت دموکراتیک ملت بود».[۱۵] وی در نطق دیگری در تعریف حاکمیت ملی میگوید: «حاکمیت ملت عبارت از این است که امور ملت، به دست نمایندگان ملت اراده بشود، ملت مأمورین خود را خود انتخاب کنند و منافع خود را به دست آنان بپسارند و در تحت نظارت خویش بخدمت وامیدارد و تابع هیچ فرمانی نمیشود که اصلا از ناحیه ملت صادر نشده باشد.» به تاکید او: «حاکمیت دموکراسی مستلزم این است که هیچکاری در مملکت بدون اطلاع و رضایت ملت رخ ندهد.»
حفظ یکپارچگی ایران
شیخ محمد خیابانی بارها در مقابل هزاران نفر با صدای رسا رسما اعلام میکرد: «هدف قیام ما عظمت ایران است، و آذربایجان جزء لاینفک ایران و ایران جزء لایتجزای آذربایجان میباشد». [۱۶]او به صراحت میگوید: «در مسلک ما، ایران، مال ایرانیان است.» خیابانی عقیده داشت: «در سراسر مملکت ایران باید یک صدا، یک صدای واحد شنیده شود. یک رأی واحد کلیه آزادیخواهان را بر یکدیگر مربوط سازد.» میگفت: «شما بیایید اراده کنید و بگویید ایران مال ایرانیان است و آنگاه ببینید کدام قوه گستاخ و خدانشناس است که بدون اندیشه، به خاک ایران تجاوز نماید». [۱۷]
پینوشتها:
1- علی آذری، قیام شیخ محمد خیابانی، بنگاه مطبوعات صفی علیشاه، 1362، صص 106-107
2- علی اصغر شمیم، ایران در دوره سلطنت قاجار، انتشارات بهزاد، 1387، ص 586
3- نطقهای شیخ محمد خیابانی، ص 40
4- خیابانی. ص 45
5- نطقهای شیخ محمد خیابانی، ص، 90
6- نطقهای شیخ محمد خیابانی، بهرام خیابانی، انتشارات احسان، ص 39
7- نطقهای شیخ محمد خیابانی، ص، 53
8- نطقهای شیخ محمد خیابانی، ص، 117
9- قیام شیخ محمدخیابانی در تبریز، س. علی آذری، چاپ چهارم 1354، بنگاه مطبوعاتی صفی علیشاه، ص 337
10- نطقهای شیخ محمد خیابانی، ص، 40
11- نطقهای شیخ محمد خیابانی، ص، 115
12- قیام شیخ محمدخیابانی در تبریز، ص 452
13- قیام شیخ محمدخیابانی در تبریز، س. علی آذری، چاپ چهارم 1354، بنگاه مطبوعاتی صفی علیشاه، ص 385
14- قیام شیخ محمدخیابانی در تبریز، ص 397
15- قیام شیخ محمدخیابانی در تبریز، ص 466
16- دو مبارز جنبش مشروطه: ستارخان، شیخ محمد خیابانی، رحیم رئیسنیا و عبدالحسین ناهید، تهران: آگاه، ۱۳۵۵ ص ۲۶۸
17- نطقهای شیخ محمد خیابانی، ص، 117
پایان پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: شیخ محمد خیابانی تبریز مشروطه مقام معظم رهبری آزادیخواهی مشروطیت استقلال ایران قیام شیخ محمد آزادی خواهان مال ایران ملت ایران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۶۷۵۲۱۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
۲ کتاب مناسب مداحان و منبریها در راه نمایشگاه
سعید نسیمی، شاعر و نویسنده کتب «مصباحالذاکر» و «جرعه؛ قیام عاشورا، نگاهی دیگر» در گفتوگویی از عرضه این کتابها در سی و پنجمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران خبر داد و گفت: هر دوی این کتابها در حوزه عاشورایی و عاشوراپژوهی است.
این نویسنده ادامه داد: کتاب «مصباحالذاکر» برای اهل تبلیغ یعنی افرادی مانند مداحان، سخنرانان، شاعران آیینی، نغمهسرایان و فعالان رسانهای میتواند مفید باشد. کتاب «جرعه؛ قیام عاشورا، نگاهی دیگر» هم به بحثهای تاریخی میپردازد.
وی افزود: مطالعه این کتابها باعث ارتقاء سطح دانش و دانایی افراد مبلّغ میشود. این دو کتاب را انتشارات «آرام دل» منتشر میکند و قرار است به نمایشگاه کتاب امسال برسد.
بخشی از کتاب «مصباحالذاکر» را میخوانیم:
برای تبلیغ نهضت عاشورا، باید در فرم و محتوای مجالس، از شیوههای صحیح استفاده کرد. اینجاست که رسالت نوکری فراتر از گرفتن اشک از مستمعین (که قطعا فی نفسه امر مقدسی است) تعریف میشود. این امر که مطالبه علما و مراجع عظام است، میسر نیست مگر با ارتقاء سطح دانش مداحی از طریق مطالعه متون معتبر.
کتاب حاضر مجموعهای است در عین جامعیت، خلاصه و فشرده برای استفاده سخنرانان، شاعران، مداحان و آن دسته از اهل تبلیغ که امکان یا فرصت بررسی منابع متعدد و پرحجم را ندارند و یا با وجود مطالعات قبلی، نسبت به مرور مطالب برای استفاده در مجالس احساس نیاز میکنند.
بخشی از کتاب «جرعه؛ قیام عاشورا، نگاهی دیگر» را میخوانیم:
اگر خواص در پیچ تاریخی سقیفه به وظیفه خود عمل میکردند و امیرالمومنین (علیه السلام) را تنها نمیگذاشتند، اگر مسلمین در جمل و صفین و نهروان علی شناس بودند و تیغ بر امام مفترض الطاعه نمیکشیدند، اگر قرآن ناطق را به کاغذ و مرکبهای بر نیزه خدعه برافراشته نمیفروختند، دشمنان قسم خورده اسلام، سر حسین بن علی (علیه السلام) که نه، سر اسلام مجسم را بر نیزه نمیزدند و پای آن پایکوبی نکرده و با جام شراب لعبت هاشم فی البدر نمیخواندند.
و اما امروز... امروز هم اندکی غفلت، بیبصیرتی، دنیا طلبی و انفعال، و در یک کلام فاصله از خط ولایت، کافی است که یزیدیان زمان عاشورایی دیگر رقم بزنند.